Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008

Παλιά αντικείμενα από τη συλλογή του Σπύρου Ραρή.

Μερικά από τα παλιά λαογραφικά αντικείμενα που εκτέθηκαν στην «Παλιά Γειτονιά», στα Κορνάτα, σε παλιά εκδήλωση του «Αρίωνα». Αυτό είναι ένα μικρό δείγμα από τη συλλογή που ανήκει στον πατριώτη μας, Σπύρο Ραρή... Και αυτά τα αντικείμενα θα μπορούσαν να «στεγαστούν» σε Λαογραφικό μουσείο του χωριού μας... που θα πρέπει κάποτε να γίνει!





Η συλλογή με παλιά αντικείμενα, του Κώστα Παγκρατιώτη.













Ο Κώστα Παγκρατιώτης απασχολείτε πολλά χρόνια με τη συλλογή παλαιών αντικειμένων. Aντικείμενα καθημερινής οικιακής χρίσης, εργαλεία, σιδερικά, μεταλλικά εξαρτήματα, αφίσες κινηματογραφικές, πανέρια από καλάμι, πέτρινα γουδιά... και ένα σορό άλλα βρίσκονται σωρευμένα στην αποθήκη του και περιμένουν να «βγουν» στην επιφάνεια!
Σκοπός του Κώστα Παγκρατιώτη είναι να βρεθεί ένας χώρος - ένα οίκημα - και να εκτεθούν... κάτι σαν «Λαογραφικό Μουσείο»!
Είναι σίγουρο πως πολλοί Σταυριώτες έχουν στην κατοχή τους τέτοια παλιά εργαλεία και αντικείμενα... και καλό θα ήταν, να έρθουν σε συνεννόηση, για μία «από κοινού» προσπάθεια... ώστε να δημιουργηθεί ένα τέτοιο Μουσείο!
Εδώ παραθέτουμε ενδεικτικά μερικές φωτογραφίες από τη συλλογή του Κώστα Παγκρατιώτη. Ας ευχηθούμε το όραμά του... (που είναι όραμα και άλλων) ...για ένα Λαογραφικό Μουσείο να γίνει (σύντομα) πραγματικότητα.









Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2008

Για τα παλιά (και νέα) Kαφενεία του Σταυρού...

Τα παλιά καφενεία, στο χωριό του «Σταυρού», ήταν σαν όλα τα Kαφενεία της ελληνικής υπαίθρου. Σε αυτά ο επισκέπτης θα μάθαινε τα τελευταία νέα του χωριού ή της πόλης, θα διάβαζε ( ή θα του διάβαζαν) την εφημερίδα, θα συμμετείχε απαραίτητα στην «κοινωνική κριτική» που ασκείτο καλοπροαίρετα «από όλους - προς όλους», θα μιλούσε για αθλητικά... και θα ανέλυε τα πολιτικά - οικονομικά θέματα της τότε επικαιρότητας...

Όπως σε όλα τα Kαφενεία της Ελλάδας έτσι και στο Σταυρό, μία άτυπη «Μικρή Βουλή» στήνονταν κάθε βράδυ, αυθόρμητα σε κάθε καφενείο και αναλάμβανε «κοινοβουλευτικό» έργο. Σε αυτά τα καφενεία έρχονταν οι δήμαρχοι και οι νομάρχες για να επικοινωνήσουν με τους ψηφοφόρους τους σε αυτά μάζευαν τον κόσμο τους οι κόμματα αρχές προκειμένου να μιλήσουν οι τοπικοί πολιτευτές και οι βουλευτές. Το καφενείο ήταν στην Ελλάδα πάντα το κέντρο της ζωής του κάθε χωριού.

Φυσικά αυτά που προσφέρονταν τότε δεν ήταν και πολλά... Πρώτα από όλα ο παραδοσιακός καφές. Αρχικά ψημένος στη χόβολη, ή στην ξύλο σόμπα, ή στη μασίνα... αργότερα ψημένος στο καμινέτο, ή την γκαζιέρα... και πολύ αργότερα στο γκάζι. Bέβαια ο καφές δεν ήταν πάντα από τη Bραζιλία... τις περισσότερες φορές ήταν από ρεβίθι, ή ανάμικτος... αλλά πάντα παρηγορητικός, ζεστός και νόστιμος. Το κονιάκ και το ούζο πάλι, ήταν σε πρώτη ζήτηση. Γι’ αυτούς φυσικά, που είχαν «όβολα» να «πλερόκουν»... για τους άλλους το απλό χωριάτικο κρασί ήταν αρκετό και ας ήταν και ξύδι που λέει ο λόγος.

Aπό μεζέ... όχι πολλά πράγματα. Λίγος βρεγμένος βακαλάος, ένας τσίρος αλατισμένος, μία σαρδέλα, ή μία ρέγκα καπνιστή... ήταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να βρεθεί... και αυτά πάλι για τους λίγους. Για τους πιο πολλούς... ξερά ρεβίθια, κουκιά ελιές, κρεμμύδια, σκόρδα και σκληρό τυρί τους αρκούσαν. Αργότερα εμφανίστηκε το σαλάμι, οι κονσέρβες ψάρι και πολύ αργότερα τα οι κονσέρβες κόρνε μπιφ - βοδινό, το ζαμπονάκι -χοιρινό, τα ντολμαδάκια γιαλατζί... και πάει λέγοντας. Αυτό που είχε κάνει επανάσταση στο μεζέ για τα χωριάτικα καφενεία ήταν... όταν εμφανίστηκαν τα εντόσθια, οι λαιμοί και οι φτερούγες κοτόπουλου... Εκείνη την εποχή, τα τηγάνια έπαιρναν φωτιά, τα βράδια, στα καφενεία όλης της χώρας.

Αν τύχαινε να υπάρχει και ένα βιολί, μια κιθάρα, ένα κλαρίνο, η ένα ακορντεόν... τότε ήταν που γίνονταν πανζουρλισμός! Τα τραγούδια, οι χοροί και τα πειράγματα έδιναν και έπαιρναν.
Τα καφενεία και στο χωριό του «Σταυρού» δε διέφεραν από τα καφενεία τις υπόλοιπης Ελλάδας. Μόνο που εδώ... το κρασί ίσος να ήταν πιο αγαπητό, η μουσική πιο «οργιαστική» και το τραγούδι πιο παθιασμένο.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τις πιο πολλές φορές, το πρωινό φως, να βρίσκει μεθυσμένους πολλούς θαμώνες, να κοιμούνται δίπλα στη μισό σβησμένη φωτιά, πάνω στα υποτυπώδη τραπέζια, ξάπλα στης πεζούλες ...ή ακόμα και κάτω στο πάτωμα... μακριά από την πολύπαθη συζυγική κλίνη!

Ο γνωστός (αείμνηστος και αγαπητός σε όλους) πολυγραφότατος «Λίλις» κάνει αναφορά στα καφενεία του Σταυρού... Θα τη διαβάσετε στο πρώτο βιβλίο που έκδωσε ο «Αρίωνας» με τίτλο «Σταυρός. Ένα παλιό ελαιοχώρι ξαναζωντανεύει»!

Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχουν πια, καφενεία στο Σταυρό. Τα μόνα σε συνεχή λειτουργία είναι το καφενείο του «Μπούτσικα» στα Δαφνάτα, στο Αγνάντι, το μικρό καφενεδάκι που λειτουργεί στα Κορνάτα και το καφενείο στη στροφή του Κογεβίνα που όμως λειτουργεί περιστασιακά κάποια καλοκαίρια. Ένας μικρός καφενές, απομεινάρι μιας άλλης εποχής, είναι «το μαγαζί του Τσιταρί», στα Δαφνάτα, το οποίο όμως δε δουλεύει επαγγελματικά αλλά λειτουργεί περισσότερο σαν στέκι φίλων. Άλλα δύο παλιά Kαφενεία στα Λουκάτα... σήμερα είναι εκτός λειτουργίας... Άλλα δεν έχω υπόψη μου.




Επάνω το καφενείο της κ. Βασιλικής Ραρή στα Κορνάτα, όπου και λειτουργεί ακόμα...
Αριστερά ο σύζυγος της και (πρώιν) κάτοχος του καφενείου, κ. Ραρής.


















«Το μαγαζί του Τσιταρί» λειτουργεί σήμερα μόνο σαν στέκι φίλων...
Η foto είναι από ιδιωτικό φιλικό γλέντι.




















Η παλιά πινακίδα του παλιού καφενείου του Ζαμπλάκου.
Μέχρι πρόσφατα (2007) η πινακίδα ήταν στην θέση της...
Η σύζυγος του κ. Ζμπλάκου, η κ. Ναυσικά, αγαπητή σε όλους, κρατούσε για χρόνια το καφενείο...
Τόπος συνάντησης, διασκέδασης, ξεκούρασης και αναψυχής για πολλούς Σταυριώτες.
Αριστερά ο σύζυγος της και (πρώιν) κάτοχος του καφενείου, κ. Ζαμπλάκος.


























Η πινακίδα από «τα τρία αστέρια», της Αγγελικής Λούβρου, είναι πάντα στην θέση της!
Aλήθεια για πόσο ακόμα?

Κάτω ένα ακόμα, παλιό - κλειστό - καφενείο, ενός άλλου «Λούβρου», στα Μακράτα.


































Το Καφενείο του «Μπούτσικα», στα Δαφνάτα, στο Αγνάντι.









Ο πρώτος που το άνοιξε, το 1937, ήταν ο Ραρής ο Σπύρος, γιός του Αλέξανδρου. Τότε το καφενεδάκι ήταν πολύ μικρότερο και κτισμένο από καλάμια και λάσπη. Σε αυτό μαζεύονταν παλιότερα κυρίως, οι Σταυριώτες του πάνω χωριού... αλλά έρχονταν και από τις άλλες γειτονιές. Μάλιστα, λέγετε από τους παλιότερους ότι, αυτό το μικρό καφενεδάκι είχε φιλοξενήσει και την τότε βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία είχε έρθει στο Σταυρό και (ως συνήθιζε) είχε παντρέψει (?) κάποια κορίτσια! Σημερινός, ιδιοκτήτης του Καφενείου (με το όνομα «Kαλή θέα») είναι ο Κώστας Ραρής, γνωστός και αυτός ως «Μπούτζικας», ο νεότερος!

Και Bέβαια το παλιό καφενείο σήμερα έχει μεγαλώσει και έχει εξιχρονιστεί! Στο καφενείο του «Μπούτσικα», εκτός από καφέ, ποτό και παγωτά, ιδιαιτέρως στους καλοκαιρινούς μήνες, μπορεί κάποιος να βρει και ψητά της ώρας, όπως κοτόπουλο, λουκάνικα, σουβλάκια, παιδάκια μπριζόλες, αρνί ψητό... αλλά και σολομό και ξιφία στα κάρβουνα. Φυσικά, φρέσκες σαλάτες και ιδιαιτέρως για τους ξένους φίλους - περιπατητές, που δεν είναι λίγοι... «γκρικ σάλατ»!!!

Την επόμενη φορά που θα ανέβετε στο Σταυρό... περάστε και εσείς από το καφενείο του «Μπούτσικα»... δε θα χάσετε! Με την ευκαιρία αυτή μπορείτε να παίξετε και ένα «ποδοσφεράκι» ...όπως τον παλιό καλό καιρό!






























































Έργα - χειροτεχνήματα του Κώστα και της συντρόφου του Λένας.

Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2008

Λάδι και κρασί «για το καλό» του σπιτιού!



Aπό τα πολύ παλιά χρόνια όταν οι άνθρωποι έκτιζαν ένα σπίτι... τηρούσαν και «τελούσαν» έθιμα και συνήθειες, όπου με «δηλωμένη πρόθεση» προκαλούσαν «καλή τύχη» στο νεόκτιστο και σε αυτούς που θα το κατοικούσαν.
Παλιές συνήθειες ήταν... να σφάζουν ένα κόκορα και με το αίμα του να ραίνουν τα θεμέλια του σπιτιού(!).
Αυτό συνδέετε με ακόμα παλαιότερη συνήθεια (παγκόσμια) να θυσιάζουν έναν άνθρωπο... αιχμάλωτο, δούλο, ή παρθένα... Έτσι πίστευαν (στην εποχή της βαρβαρότητας) πώς το θύμα θα «στοίχειωνε» το σπίτι, το γιοφύρι ή το φρούριο... και πως θα προστάτευε τους ενοίκους.
Αργότερα, οι άνθρωποι αντικατέστησαν τις άνθρωπο θυσίες με άλλες αιματηρές θυσίες ζώων. Ξεπερνώντας την εποχή της βαρβαρότητας(?)... τις αντικατέστησαν και αυτές με «Αναίμακτες Θυσίες»!
Προσέφεραν λοιπόν, στα «χθόνια - προγονικά πνεύματα», τις λεγόμενες «Χοές»... δηλαδή κρασί ή λάδι, που έχυναν σε τρύπες (θεμέλια) στη Γη... ή στους «θεούς»... σπόρους, δημητριακά, καρπούς (π.χ. τις λεγόμενες «Aπαρχές»... )

Στα χωριά της Κέρκυρας έχει διασωθεί το έθιμο της τοποθέτησης του «μπουκαλιού» πάνω στην κορυφή της σκεπής, στην άκρη του λεγόμενου «καβαλάρη». Μέσα σε αυτό το μπουκάλι βάζουν συνήθως λάδι και κρασί... «για το καλό του σπιτιού»!

Παρασκευή 13 Ιουνίου 2008

Mυστηριώδεις «στρογγυλές» πέτρες!



Mυστηριώδεις «στρογγυλές» πέτρες, στο χωριό του «Σταυρού».
Οι μυστηριώδεις «στρογγυλές» πέτρες, θα πρέπει να είναι ξεχωριστό γεωλογικό φαινόμενο! Bρίσκονται διάσπαρτες κοντά σε παλιά οικιστικά σύνολα λες και οι παλαιοί κάτοικοι τις συνέλλεξαν για κάποιο λόγο.
Οι πέτρες αυτές είναι στρογγυλές σε διάφορα μεγέθη... μερικές είναι μισές ή θρυμματισμένες. Είναι σίγουρο ότι δεν είναι λαξεμένες. Εξετάζοντας τις μισές πέτρες παρατηρείς ότι έχουν «τσόφλι - γέμισμα και πυρήνα...π.χ. σαν ένα πετρωμένο αυγό!
Mοιάζει σαν κάποιο είδος λιωμένου πετρώματος να τινάχτηκε (από κάποιο ηφαίστειο (?) στον αέρα, ή να κύλισε σε κάποια πλαγιά και όταν πάγωσε, να πύρε αυτή τη μορφή...(?).



Οι τωρινοί κάτοικοι του Σταυρού δε γνωρίζουν (δεν θυμούνται) σε τί χρησίμευαν αυτές οι μυστηριώδεις στρογγυλές πέτρες στους παλαιοτέρους... και γιατί τις μάζευαν. Πιθανές εκδοχές που ακούσθηκαν είναι ότι...
.... τις θεωρούσαν «γούρι». Πίστευαν πως έφερναν «τύχη».. (?)
.... τις χρησιμοποιούσαν για βάρος στα «δίχτυα» τους.. (?)
... έσπαγαν με αυτές καρπούς - καρύδια, αμύγδαλα κλπ.. (?)
... συνέθλιβαν σιτάρι, καλαμπόκι, βαλανίδια, χαρούπια... για να κάνουν αλεύρι... (?)
Όλα αυτά είναι υποθέσεις τον νεότερων... και καμία καταγραφεί δεν έχει γίνει γνωστή μέχρι τώρα.


Οι μυστηριώδεις «Ιερές στρογγυλές πέτρες» των «Μόρφους».

Σε εθνογραφικό ντοκιμαντέρ, στη Τ.V. προβλήθηκε ένα επεισόδιο όπου περιγράφονταν η ζωή, τα ήθη και τα έθιμα μία Aφρικανικής φυλής... που (αν θυμάμαι καλά) ονομάζονταν «Μόρφους». Τα μέλη της φυλής βρίσκονταν ακόμα στο τελευταίο «στάδιο της βαρβαρότητας»... που σημαίνει ότι διέσωζαν πολλά ανιμιστικά πρωτόγονα στοιχεία της Πίστης τους. Η φυλή αυτή (μεταξύ άλλων) διατηρούσε, σε «άβατο» μέρος, «στρογγυλές πέτρες», παρόμοιες οπτικά με αυτές που βρέθηκαν στην περιοχή μας. Διατηρούσε «ιερές στρογγυλές πέτρες» π.χ. για τον πόλεμο, για την ξηρασία κλπ.
Όταν χρειάζονταν βροχή, ή όταν τα νερά αργούσαν να κατεβούν από τα βουνά... έβγαζαν τις τις «ιερές στρογγυλές πέτρες της βροχής» και τις έβρεχαν τελετουργικά με γάλα, ή αίμα ζώου. Όταν τελείωναν με τα «ξόρκια» τους, ξέπλεναν με νερό τις «ιερές στρογγυλές πέτρες της βροχής» και τις ξανά τοποθετούσαν στο «άβατο» ...εφησυχασμένοι ότι τα ποθητά νερά θα κατέκλυζαν και πάλι την περιοχή τους! Το ίδιο έκαναν με τις αντίστοιχες «ιερές στρογγυλές πέτρες του πολέμου» όταν βρίσκονταν σε αψιμαχίες με γειτονικές φυλές!

Φυσικά, οι δικές μας «στρογγυλές πέτρες» καμία σχέση δεν έχουν με τις δοξασίες των «Μόρφους»...
H μόνη ίσος ταύτιση (εκτός από την οπτική), είναι η γοητεία που ασκούσανε και ασκούν πάνω μας, λόγο του σχήματος και της ιδιάζουσας εσωτερικής τους δομής! Το μυστήριο της γεωλογικής προελεύσεις τους παραμένει και γοητεύει... και αυτό μάλλον ήταν που έκανε τους προγόνους μας να τις μαζεύουν! Aπό εκεί και πέρα, η άγνωστη (προφανώς πολυποίκιλη) χρήση τους, παραμένει απορία όλων μας!